नेपाली आत्मा जसले मिसिसिपीको ब्लुज गाउँछ: प्रकाश स्लिमको अविश्वसनीय यात्रा

नेपाली आत्मा जसले मिसिसिपीको ब्लुज गाउँछ: प्रकाश स्लिमको अविश्वसनीय यात्रा

१९औं शताब्दीको उत्तरार्धमा अमेरिकाको दक्षिणी भेग, विशेष गरी मिसिसिपी डेल्टाबाट एउटा यस्तो संगीत जन्मियो जसले संसारभरका मानिसको मन छोयो। अफ्रिकी-अमेरिकी समुदायको संघर्ष, पीडा र आत्माको आवाजबाट जन्मेको त्यो संगीत थियो– ब्लुज। तर कसले सोचेको थियो होला, त्यही संगीतको आत्माले महासागर पार गरेर नेपालको एक युवाको हृदयमा बास गर्ला र उनलाई विश्वमञ्चमा चिनाउला? यो कथा हो प्रकाश स्लिमको, जसले आफ्नो जीवनको कथा ब्लुजको धुनमा गाँसेका छन्।

ललितपुरमा संघर्षपूर्ण बाल्यकाल

प्रकाश स्लिम बन्नुअघि उहाँ राम प्रकाश पोखरेल हुनुहुन्थ्यो, जसको जन्म ललितपुरको लामाटारमा भएको थियो। उहाँको बाल्यकाल सहज थिएन। “म एउटा सामान्य परिवारमा जन्मिएको हुँ,” उहाँ सम्झनुहुन्छ। उहाँ केवल दुई वर्षको हुँदा बुबाको निधन भयो, जसपछि उहाँकी आमाले एक्लै ज्यामी-पर्म गरेर तीन सन्तानलाई हुर्काउनुभयो।

संघर्ष जीवनको हिस्सा थियो। काकाले वर्षको एकपटक कपडा किनिदिनुहुन्थ्यो र कहिलेकाहीँ चामलको जोहो गरिदिनुहुन्थ्यो। “मैले पहिलो पटक जिन्स प्यान्ट लगाएको भनेको १५-१६ वर्षको उमेरमा हो, जब मेरी दिदीले जागिर खान थाल्नुभयो,” उहाँ हाँस्दै आफ्नो अतीत सुनाउनुहुन्छ। सायद यही संघर्षले नै उहाँलाई ब्लुजको मर्मसँग अनजानेमै जोडिदिएको थियो।

जीवनभरको लगाभको पहिलो धुन

सानैदेखि संगीत उहाँको साथी थियो। “म पाँच-छ वर्षको हुँदा पानीको जर्किन काटेर ड्रम जस्तो बजाउँथें,” उहाँ भन्नुहुन्छ। रेडियोमा बजेका अंग्रेजी, नेपाली वा हिन्दी गीतहरू बुझे पनि नबुझे पनि उहाँ गाउँदै बजाउँदै गर्नुहुन्थ्यो।

उमेर बढ्दै जाँदा उहाँ जिमी हेन्ड्रिक्स, एरिक क्ल्याप्टन र बि.बी. किङ जस्ता कलाकारहरूको संगीतमा डुब्न थाल्नुभयो। संगीतप्रतिको लगाभ यति गहिरो थियो कि एसएलसी पास गरेपछि दिदीले उपहार दिनुभएको साइकललाई उहाँले एउटा प्वाल परेको गिटारसँग साट्नुभयो। त्यो नै उहाँको पहिलो गिटार थियो।

उहाँले स्थानीय गुरु सुनिल श्रेष्ठसँग गिटार सिक्न थाल्नुभयो र पछि प्रसिद्ध संगीतकार सी.बी. क्षेत्रीसँग संगीतको सैद्धान्तिक ज्ञान लिनुभयो। “साउन्ड अफ म्युजिक” र “द जी प्लस” जस्ता ब्यान्डमा रहेर रेस्टुरेन्टहरूमा गाउनुभयो र लगभग १८ वर्षसम्म विभिन्न विद्यालयमा गिटार सिकाएर जीविकोपार्जन पनि गर्नुभयो। तर अनेकौं विधाको संगीत बजाउँदा पनि उहाँको मन भने कतै अन्तै खिचिएको थियो।

ब्लुजको वास्तविकतामा आफ्नो आवाज खोज्दै

इलेक्ट्रिफाइड संगीतले उहाँलाई सन्तुष्टि दिन सकेन। उहाँको मन तान्ने संगीत थियो १९२०-३० को दशकको पुरानो ‘कन्ट्री ब्लुज’– चार्ली प्याटन, रोबर्ट जोनसन र सन हाउस जस्ता कलाकारहरूको संगीत। “जब म उहाँहरूको गीत सुन्थें, त्यसले मेरो मन भित्रैदेखि छुन्थ्यो,” उहाँ बताउनुहुन्छ।

त्यो समयको अमेरिकी समाजमा व्याप्त बाढी, जुवा, आर्थिक मन्दी र अफ्रिकी-अमेरिकीहरूले भोगेको दुःखका कथाहरूले उहाँलाई आफ्नै कथाजस्तो लाग्थ्यो। “मलाई त्यो आफ्नै जस्तो लाग्थ्यो,” उहाँ भन्नुहुन्छ।

सन् २०१७ मा एउटा यस्तो घटना भयो जसले उहाँको जीवनको मोड नै परिवर्तन गरिदियो। बिरामी भएर फेसबुक चलाइरहँदा उहाँ “अकस्टिक ब्लुज पिकर्स” भन्ने समूहमा जोडिनुभयो। त्यहाँ रोबर्ट जोनसनको गीत सुनेपछि उहाँभित्र एउटा अदम्य इच्छा जाग्यो। बिरामी ओछ्यानबाट उठेर गिटार समात्नुभयो र एक हप्ताको अभ्यासपछि आफ्नो प्रस्तुति अपलोड गर्नुभयो।

प्रतिक्रिया अकल्पनीय थियो। पहिलो पटक उहाँ अन्तर्राष्ट्रिय दर्शकमाझ जोडिनुभएको थियो। तर सबैभन्दा अविस्मरणीय क्षण तब आयो, जब जिमी हेन्ड्रिक्सका भाइ लियोन हेन्ड्रिक्सले उहाँलाई सन्देश पठाउनुभयो– “प्रकाश, तिमीसँग ब्लुजको आत्मा छ। तिमी प्रतिभाशाली छौ। यो कहिल्यै नछोड्नु।” त्यो नै उहाँको जीवनको ‘टर्निङ पोइन्ट’ बन्यो।

महामारी: एक अप्रत्याशित अवसर

सन् २०२० को महामारीले विश्वलाई ठप्प बनायो, तर प्रकाशको लागि यो एक अवसर बनेर आयो। लाइभ कार्यक्रमहरू बन्द भएपछि संगीत अनलाइनमा सर्न थाल्यो। उहाँले मेक्सिको, अर्जेन्टिना, ब्राजिल र फ्रान्सका दर्शकका लागि लाइभ स्ट्रिम शोहरू गर्न थाल्नुभयो।

उहाँको ठूलो सफलता तब भयो जब उहाँले अमेरिकाको एक प्रमुख अनलाइन फेस्टिभल “कान्ट स्टप द ब्लुज” मा प्रस्तुति दिने मौका पाउनुभयो। त्यो प्रस्तुतिले उहाँलाई अमेरिकी ब्लुज उद्योगसँग जोड्यो र दर्शकहरूले उहाँलाई निकै रुचाए।

यही क्रममा उहाँको भेट अमेरिकी दम्पती लान्स बोम्यान र क्याट म्याकनिलसँग भयो, जो उहाँको कलाबाट निकै प्रभावित भए। उहाँहरूले प्रकाशलाई भन्नुभयो, “तिमी केवल संगीतमा ध्यान देउ, बाँकी हामी हेर्छौं।” उहाँहरूले नेपालमा रहेको प्रकाशको घरमा नै खाना, लत्ताकपडा र अन्य आवश्यक सामग्रीहरू पठाइदिन थाल्नुभयो ताकि उहाँले आफ्नो पूरा समय संगीतलाई दिन सकून्।

अमेरिकाको यात्रा

यही सहयोग र हौसलाले उहाँको करियरले नयाँ उडान भर्यो। सन् २०२२ मा उहाँले आफ्नो पहिलो एल्बम “कन्ट्री ब्लुज फ्रम नेपाल” युरोपबाट रिलिज गर्नुभयो। “पुअर ब्वाई” जस्ता व्यक्तिगत कथाहरू समेटिएको यो एल्बम अन्तर्राष्ट्रिय रेडियो चार्टहरूमा पर्न सफल भयो।

उहाँका अमेरिकी साथीहरू, विशेष गरी चर्चित ब्लुज गिटारिस्ट किड एन्डरसनले उहाँलाई अमेरिका आउन प्रोत्साहित गर्नुभयो। “किडले भन्नुभयो, ‘तिमी अमेरिकामा पहिले नै लोकप्रिय छौ, तिमी असाधारण क्षमताको भिसामा आउन सक्छौ,'” प्रकाश भन्नुहुन्छ। र, उहाँले त्यसै गर्नुभयो।

आज प्रकाश स्लिम न्युयोर्कमा बसेर पूर्ण-कालीन संगीतकारको रूपमा काम गरिरहनुभएको छ। उहाँ रेस्टुरेन्ट, कला महोत्सव, पुस्तकालय र नर्सिङ होममा समेत आफ्नो प्रस्तुति दिनुहुन्छ। उहाँले मिसिसिपीको यात्रा गर्नुभएको छ, जहाँ ब्लुज जन्मेको थियो। उहाँको संगीत सुनेर दर्शकहरू चकित पर्छन्। “मानिसहरू सोध्छन्, ‘मिसिसिपीको आत्मा नेपालमा कसरी जन्मियो?'” उहाँ मुस्कुराउँदै भन्नुहुन्छ।

उहाँको यो यात्राले उहाँलाई मेम्फिसको ऐतिहासिक साम फिलिप्स रेकर्डिङ स्टुडियोसम्म पुर्‍याएको छ, जहाँ एल्विस प्रेस्ली र बि.बी. किङ जस्ता दिग्गजहरूले रेकर्ड गराएका थिए। त्यहाँ उहाँले आफ्नो दोस्रो एल्बम “८००० माइल्स टु द क्रसरोड्स” रेकर्ड गर्नुभएको छ।

आफ्नो संगीत अमेरिकी परम्परामा आधारित भए पनि उहाँले आफ्नो नेपाली जरोलाई बिर्सनुभएको छैन। उहाँले “ब्लुज रागा” नामक एक अद्वितीय फ्युजन सिर्जना गरिरहनुभएको छ, जसले पूर्वीय र पश्चिमी संगीतलाई जोड्छ।

ललितपुरको संघर्षपूर्ण बाल्यकालदेखि मेम्फिसको ऐतिहासिक स्टुडियोसम्मको प्रकाश स्लिमको यात्राले प्रमाणित गर्छ कि संगीतको कुनै सिमाना हुँदैन र साँचो आत्माले जहाँ पनि आफ्नो घर भेट्टाउन सक्छ।

तपाईं प्रकाश स्लिमको संगीत Apple Music, iTunes, Spotify, Amazon र अन्य प्रमुख प्लेटफर्महरूमा सुन्न र समर्थन गर्न सक्नुहुन्छ। उहाँका एल्बमहरूको भौतिक वा डिजिटल प्रतिलिपि Blue Point Records को वेबसाइटबाट अर्डर गर्न सकिन्छ।