क्यान्सर उपचारमा नयाँ आशा: वैज्ञानिकहरूले ‘ट्रोजन हर्स’ प्रविधिबाट ट्युमर नष्ट गर्ने हतियार बनाए

विश्वभरि लाखौं मानिसको ज्यान लिने क्यान्सर रोगविरुद्धको लडाइँमा विज्ञानले हरेक दिन नयाँ फड्को मारिरहेको छ। यही क्रममा, अमेरिकी वैज्ञानिकहरूले क्यान्सर उपचारमा एक क्रान्तिकारी मानिएको नयाँ प्रविधिको विकास गरेका छन्, जसले क्यान्सर पीडितहरू र उनीहरूका परिवारमा आशाको नयाँ किरण जगाएको छ। ‘ट्रोजन हर्स’ नाम दिइएको यो उपचार पद्धतिले क्यान्सरका कोषिकालाई मात्रै लक्षित गरी नष्ट गर्ने क्षमता राख्छ, जसले गर्दा स्वस्थ कोषिकामा हुने क्षतिलाई न्यूनीकरण गर्न सकिन्छ।

के हो ‘ट्रोजन हर्स’ उपचार पद्धति?

साइन्स डेली (ScienceDaily) मा प्रकाशित समाचारअनुसार, अमेरिकाको प्रतिष्ठित कोलम्बिया विश्वविद्यालय र रकेफेलर विश्वविद्यालयका अनुसन्धानकर्ताहरूले यो नयाँ उपचार विधिको विकास गरेका हुन्। यो प्रविधि पुरानो ग्रीक युद्ध कथाको ‘ट्रोजन हर्स’ जस्तै छ, जहाँ काठको घोडाभित्र सैनिकहरू लुकेर शत्रुको किल्लामा प्रवेश गरेका थिए।

यो उपचार विधिमा, वैज्ञानिकहरूले ब्याक्टेरियालाई ‘ट्रोजन हर्स’ अर्थात् एक प्रकारको ‘डेलिभरी ट्रक’ को रूपमा प्रयोग गरेका छन्। ती ब्याक्टेरियाभित्र क्यान्सर नष्ट गर्ने भाइरसलाई ‘सामान’ वा ‘सैनिक’ को रूपमा लुकाएर राखिन्छ। जब यो ब्याक्टेरिया शरीरभित्र प्रवेश गर्छ, हाम्रो शरीरको प्रतिरक्षा प्रणाली (Immune System) ले यसलाई सामान्य ब्याक्टेरिया ठानेर खासै वास्ता गर्दैन। तर, यो ब्याक्टेरिया सिधै क्यान्सरको ट्युमर भएको ठाउँमा पुग्छ र त्यहाँ पुगेपछि आफूभित्र लुकाएर ल्याएको क्यान्सर-नष्ट गर्ने भाइरसलाई छोडिदिन्छ।

त्यसपछि त्यो भाइरस ट्युमरभित्र फैलिएर क्यान्सरका कोशिकाहरूलाई मात्रै आक्रमण गरी नष्ट गरिदिन्छ। यसको सबैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष यो हो कि यो भाइरस ट्युमर बाहिरका स्वस्थ कोषिकामा फैलिँदैन, जसले गर्दा उपचार अझै सुरक्षित र प्रभावकारी बन्छ।

यो नयाँ प्रविधि किन फरक र महत्वपूर्ण छ?

अहिले प्रचलनमा रहेका क्यान्सरका उपचार विधिहरू, जस्तै केमोथेरापी र रेडिएसन, प्रभावकारी भए पनि यिनीहरूले क्यान्सरका कोषिकासँगै शरीरका स्वस्थ कोषिकालाई पनि नष्ट गरिदिन्छन्, जसले गर्दा बिरामीमा गम्भीर साइड इफेक्टहरू देखिन्छन्। त्यसैगरी, इम्युनोथेरापीले शरीरको प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बलियो बनाउँछ, तर यो सबै बिरामीमा सफल हुँदैन।

यो नयाँ ‘ट्रोजन हर्स’ प्रविधिले सिधै क्यान्सरको ट्युमरलाई लक्षित गर्ने हुनाले स्वस्थ कोषिकामा हुने क्षतिलाई लगभग शून्यमा झार्ने सम्भावना छ। यसले क्यान्सर उपचारको सबैभन्दा ठूलो चुनौती, अर्थात् सही ठाउँमा औषधि पुऱ्याउने समस्यालाई समाधान गरेको छ।

तर, कहिलेसम्ममा उपलब्ध होला?

यो समाचारले आशाको दियो बाले पनि, हामीले यो बुझ्न जरुरी छ कि यो प्रविधि अझै अनुसन्धानकै चरणमा छ। हाल यसको परीक्षण प्रयोगशाला र जनावरहरूमा मात्रै सफल भएको छ। मानिसमा यसको प्रयोग र प्रभावकारिता प्रमाणित हुनका लागि अझै लामो र जटिल क्लिनिकल ट्रायलहरू पार गर्नुपर्ने हुन्छ, जसमा १० देखि १५ वर्षसम्म लाग्न सक्छ।

यद्यपि, कोभिड-१९ को खोप विकासमा देखिएको तीव्र प्रगतिले हामीलाई आशावादी बनाएको छ। यदि यो प्रविधि साँच्चै प्रभावकारी साबित भयो भने, नियामक निकायहरूले यसलाई छिटोभन्दा छिटो बजारमा ल्याउन पहल गर्न सक्छन्।