अलास्कामा ट्रम्प–पुटिन भेट: साँच्चै के कस्तो खेल चल्दैछ?

डोनाल्ड ट्रम्प र भ्लादिमिर पुटिनबीच अलास्कामा भइरहेको चर्चित भेटबाट दुवै पक्षले के पाउन खोजिरहेका छन्?
अनि किन यो चिसो अमेरिकी भूभाग पुटिनका लागि यति महत्वपूर्ण छ— त्यो मानिस जसले पछिल्ला दुई वर्ष नाकाबन्दी, युद्ध अपराधको मुद्दा, र पश्चिमी कूटनीतिक बहिष्कार भोगिरहेका छन्?

अलास्का केवल भौगोलिक बीचबिन्दु मात्र होइन, एक गहिरो प्रतीक हो। यो रुससँग पर्याप्त नजिक छ, जसले मस्कोमा राष्ट्रवादी भावनालाई छुन सक्छ। तर त्यहीबेला यो अमेरिकाको भूमिमा पर्छ, जसले पुटिनलाई पुनः “विश्व कूटनीति” मा फर्काइएको जस्तो देखाउँछ। क्रेमलिनका लागि यहाँ पाइलो टेक्नु नै एउटा घोषणा हो— रुसको एक्लोपन अब समाप्त भयो।

पुटिनका लागि दृश्य प्रभाव मात्र पनि ऐतिहासिक छन्। २०२२ मा युक्रेन आक्रमणपछि उनलाई अधिकांश पश्चिमी नेताहरूले पन्छाए। अब अमेरिकी राष्ट्रपति सँग भेट्न पाउनु, चाहे कुनै ठोस सम्झौता नहोस्, पहिले नै ठूलो उपलब्धि हो। क्रेमलिन-सम्बद्ध मिडियाले यसलाई “पश्चिमको अलगाव रणनीतिलाई पूर्ण असफलता” भनेको छ। उनीहरूको लागि वार्ता सुरु हुनु अघि नै पुटिन जितेका छन्। तर पुटिनका लागि यो केवल फोटो खिचाउने अवसर होइन, बरु सम्बन्ध नरम पार्ने, नाटोभित्र मतभेद बोझ्याउने, र—सबैभन्दा महत्वपूर्ण—ट्रम्पले धम्की दिएका नयाँ प्रतिबन्धलाई ढिला गराउने रणनीति हो। ती प्रतिबन्ध कहिल्यै लागू भएनन्, तर युद्ध भने अझै बढ्दै गयो।

ट्रम्पका लागि समीकरण फरक छ तर कम महत्त्वपूर्ण छैन। उनको प्रशासनभित्र शान्तिदूतको छवि बनाउन भोक छ, कतिपयले भने “नोबेल पुरस्कार” सम्मको सपना देखिरहेका छन्। यो शिखर सम्मेलनले उनलाई अरूले असफल भएको ठाउँमा रक्तपात रोक्ने नेता भनेर प्रस्तुत गर्ने अवसर दिन्छ। तर खतरा पनि छ—युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमिर जेलिन्स्कीलाई वार्ताबाट पूर्ण रूपमा पन्छाइयो। युरोपेली नेताहरू चिन्तित छन् कि कहीं युक्रेनको टाउकोमाथि गोप्य सम्झौता त गरिँदै छैन।

पुटिन वार्ता टेबलमा कुनै भूभाग दिन आउँदैनन्। उनका अधिकारीहरूले रुसको नियन्त्रणमा रहेका भूमिहरूलाई “असम्झौतायोग्य” घोषणा गरिसकेका छन्। बरु उनले ट्रम्पलाई “land-swapping” प्रस्तावतर्फ धकेल्नेछन्—एक प्रकारको स्थावर सम्पत्ति शैलीको सम्झौता जसलाई ट्रम्पले अघिल्लो पटक संकेत गरेका थिए। तर जेलिन्स्की यसलाई अस्वीकार गरिसकेका छन्, किनभने यो युक्रेनी संविधानसँगै उनको राजनीतिक अस्तित्वसँग पनि बाँधिएको विषय हो।

यसरी, दुवै नेताहरू फरक-फरक पत्तासहित उच्च दाउको खेल खेलिरहेका छन्। पुटिन आजीवन राजनीतिक खेलाडी हुन्—कमजोरी देखे चिर्ने माहिर। ट्रम्प भने आफ्नो “deal-making charisma” मा विश्वास गर्छन्। विज्ञहरूको चेतावनी छ—यही असन्तुलन खतरनाक छ। पुटिनले जेलिन्स्कीलाई “शान्तिको अवरोध” भनेर चित्रित गर्नेछन् र ट्रम्पलाई सम्झौतामा तान्ने प्रयास गर्नेछन्, तर आफैँ भने कुनै गहिरो समझदारी नदिने।

इतिहास पनि यस भेटमा छायाँझैँ छ। २०१८ को ट्रम्प–पुटिन शिखर बैठकमा ट्रम्पले अमेरिकी गुप्तचर एजेन्सीभन्दा पुटिनको पक्षमा बोल्दा ठूलो विवाद उठेको थियो। यसपटक युद्ध अझै भयानक छ, जोखिम अझै ठूलो छ, अनि रणनीतिक रंगमञ्च अझै खतरनाक।

त्यसोभए, अलास्काको यो बैठक साँच्चै के जनाउँछ?

पुटिनका लागि— वैश्विक मञ्चमा पुनः प्रवेश, कथालाई आफ्नो पक्षमा मोड्ने मौका, र कूटनीतिक एकान्तलाई चिर्ने प्रतीकात्मक विजय।