शान्त आक्रमण: मासु खाने किरा Texas तिर आउने सम्भाबना

एक पटक पराजित गरिएको परजीवी अब फेरि अमेरिकाको दक्षिणी सीमामा देखा परेको छ। न्यू वर्ल्ड स्क्रूवर्म—एक घातक मासु खाने मक्षिका—दक्षिणी मेक्सिकोमा पुनः देखा परेपछि, अमेरिकी कृषि, वन्यजन्तु, र जनस्वास्थ्य विज्ञहरू चिन्तित छन्। वैज्ञानिक नाम Cochliomyia hominivorax भएको यो परजीवी पशुपालन, वन्यजन्तु र मानवस्वास्थ्यका लागि गम्भीर खतरा हो। यसले विगतमा पारेको विनाशकारी प्रभाव सम्झँदा हामी अझ सतर्क हुनुपर्छ।

न्यू वर्ल्ड स्क्रूवर्म के हो?

न्यू वर्ल्ड स्क्रूवर्म सामान्य मक्षिका होइन। मादा मक्षिकाले तातो रगत भएका जनावरको खुला घाउमा २५० देखि ५०० सम्म अण्डा दिन्छ। ती अण्डाबाट निस्किएका लार्भाहरू (म्यागगट) बाँचिरहेको मासुमा गहिरो छिर्छन् र त्यसैलाई खाँदछन्। उपचार नगरिएमा यस्तो संक्रमण (myiasis) ले जनावरलाई अत्यधिक पीडा दिन्छ र अन्ततः मर्न सक्छ।

यसका पीडितहरू:

• पशुहरू: गाई, भैँसी, बाख्रा, भेडा

• वन्यजन्तु: मृग, चराहरू, र दुर्लभ प्रजातिहरू

• मानिसहरू: दुर्लभ अवस्थामा संक्रमित हुन सक्छन्, विशेष गरी खुला घाउ भएमा

हाल पाइने देशहरू:

• क्यारीबियन: क्युबा, हैटी, डोमिनिकन गणराज्य

• दक्षिण अमेरिका: ब्राजिल, कोलम्बिया, भेनेजुएला, इक्वेडर लगायत

इतिहास: त्रास र जितको समयरेखा

• १९३० को दशक: टेक्सासमा एकै वर्ष १,८०,००० भन्दा बढी पशुको मृत्यु भयो

• १९५० को दशक: किसानहरूले तार र विष प्रयोग गरेर उपचार गरे

• १९५८: USDA ले स्टेराइल माक्षिका प्रविधि (SIT) सुरू गर्‍यो

• १९८२: अमेरिका स्क्रूवर्म मुक्त घोषित भयो

• १९९१: मेक्सिको स्क्रूवर्म मुक्त घोषित

• २०००: पानामा र कोलम्बियाको दारिएन ग्यापमा जैविक अवरोध स्थापित

• २०१६: फ्लोरिडा कीजमा संक्रमण, की-डियरमा ठूलो क्षति

• २०२३-२०२४: कोस्टारिका र मेक्सिकोमा पुनः संक्रमण देखापर्‍यो

किन यो गम्भीर हो?

1. आर्थिक जोखिम

   • टेक्सासमा मात्र पुनः फैलावटले वार्षिक $१.८ अर्बको नोक्सानी पुर्‍याउन सक्छ

   • हाल SIT कार्यक्रम पानामामा साप्ताहिक १० करोड स्टेराइल मक्षिका उत्पादन गर्छ; विशेषज्ञहरूका अनुसार यो संख्या दोब्बर चाहिन्छ

2. वन्यजन्तु जोखिम

   • की-डियर जस्ता दुर्लभ प्रजातिहरू विलुप्त हुन सक्छन्

3. मानव स्वास्थ्य

   • मानिसहरूमा पनि यो संक्रमण घातक हुन सक्छ यदि समयमै उपचार नभए

फैलावट कसरी हुन्छ?

• पशुहरूको घाउमा अण्डा राखिन्छ

• लार्भा बाँचिरहेको मासुमा प्रवेश गर्छ

• संक्रमित जनावर सीमापारी लैजाँदा संक्रमण फैलिन सक्छ

नियन्त्रणको विज्ञान: स्टेराइल मक्षिका प्रविधि (SIT)

SIT विधिमा विकिरणद्वारा बाँझो बनाइएका पुरुष मक्षिका जंगलमा छोडिन्छन्, जसले प्रजनन प्रक्रिया अवरुद्ध गर्छ। यो विधिले स्क्रूवर्मलाई अमेरिकाबाट पूर्ण रूपमा हटाउन सफल भएको थियो।

आजका चुनौतीहरू:

• मक्षिका उत्पादनको सीमा

• जलवायु परिवर्तनका कारण फैलावटको क्षेत्र विस्तार

• बजेट र भौतिक स्रोतको अभाव

• निगरानी: मेक्सिको र अमेरिकामा कडा निगरानी

• सार्वजनिक जागरूकता: किसान र पशुचिकित्सकलाई घाउको पहिचान गर्न तालिम

• सीमास्तरीय सहकार्य: अमेरिका र मेक्सिकोबीच SIT कार्यक्रमको विस्तार

एक घातक परजीवी मक्षिका हो जसले तातो रगत भएका जनावरहरूको मासुमा घाउ पुर्याउँछ र अत्यधिक क्षति पुर्याउन सक्छ। यस मक्षिकाको लार्भाले जीवित शरीरको मासु खाँदछ, जसले घातक समस्याहरू सिर्जना गर्दछ र यदि समयमै उपचार नगरे भने मृत्युको कारण बन्न सक्छ।

यस परजीवीको प्रकोप प्रायः पशुपालनमा देखिन्छ, तर यसले मानिस र वन्यजन्तुहरूलाई पनि असर पुर्याउन सक्छ, जस्तै कि मृग र चरा। अहिले यो परजीवी क्यूबा, हैती, डोमिनिकन गणराज्य र दक्षिण अमेरिकी देशहरूमा व्यापक रूपमा फैलिएको छ। 

न्यू वर्ल्ड स्क्रूवर्मको जीवनचक्र

• वैज्ञानिक नाम: Cochliomyia hominivorax

• जीवनचक्र:

  • मादा मक्षिका खुला घाउमा २५०–५०० अण्डा राख्छ।

  • लार्भा जन्मिएर मासुको तन्तुमा गहिरो पसेर त्यसलाई चपाउँछ।

  • ३–७ दिनपछि लार्भा जमिनमा जान्छ र पुपेटेट हुन्छ, जसले लगभग २० दिनमा आफ्नो जीवनचक्र पूरा गर्छ।

कहाँ पाइन्छ यो परजीवी?

न्यू वर्ल्ड स्क्रूवर्म मुख्य रूपमा निम्न स्थानहरूमा पाईन्छ:

• क्यारीबियन: क्यूबा, हैती, डोमिनिकन गणराज्य

• दक्षिण अमेरिका: अर्जेन्टिना, ब्राजिल, कोलम्बिया, इकोडर, गुयाना, पराग्वे, पेरू, सुरीनाम, उरुग्वे, भेनेजुएला

• हालको फैलावट: २०२३ मा यो परजीवी कोस्टा रिका र मेक्सिकोको दक्षिणी भागमा देखापरेको थियो, जसले अमेरिकामा यसको फैलावटको सम्भावना बढाएको छ। (expressnews.com)

यसको चिन्ता के छ?

• आर्थिक प्रभाव:

  • यदि यो परजीवी अमेरिकामा फैलियो भने, पशुपालन उद्योगमा ९०० मिलियन डलरसम्मको आर्थिक क्षति हुन सक्छ। 

• स्वास्थ्य जोखिम:

  • मानिसहरूले यस परजीवीलाई असामान्य तरिकामा संक्रमित गर्न सक्छन्, विशेष गरी खुला घाउ वा श्लेष्मा आवरणमा।

• वन्यजीवको खतरा:

  • मृग जस्ता वन्यजन्तुहरूलाई पनि यो परजीवीले असर पुर्याउँछ, र केहि दुर्लभ प्रजातिहरू, जस्तै की-डेयर (Key Deer), यसबाट प्रभावित हुन सक्छन्। 

नियन्त्रण र रोकथाम

• स्टेराइल इनसेक्ट टेक्निक (SIT):

  • यो विधिमा बाँझो (स्टेराइल) मक्षिका जंगलमा पठाइन्छ जसले प्रजननलाई रोक्दछ र परजीवीको संख्या घटाउँछ।

• निगरानी:

  • नियमित रूपमा परजीवीको निगरानी र रिपोर्टिङ्ग महत्वपूर्ण छ ताकि समयमै प्रतिक्रिया जनाउन सकियोस्।

• सार्वजनिक सचेतना:

  • सिमानासम्मका क्षेत्रहरूमा जनतालाई परजीवीको लक्षणहरू पहिचान गर्ने र तुरुन्तै रिपोर्ट गर्ने बारे शिक्षित गर्नु आवश्यक छ।