NepalTalks
ट्यारिफ अर्थात आयात करले हजारौँ वर्षदेखि राष्ट्रहरूबीचको व्यापारलाई आकार दिँदै आएको छ। पुरातन समयमा शहर प्रवेश गर्दा तिर्नुपर्ने शुल्कबाट सुरु भएको यो अभ्यास आजको युगमा राज्य तथा सरकारहरूले प्रयोग गर्ने जटिल आर्थिक उपकरणमा परिणत भइसकेको छ।
ट्रम्प प्रशासनद्वारा लागु गरिएका हालका ट्यारिफहरूले यो लामो इतिहासको नयाँ अध्याय कोरेका छन्—जसले करिब $5.2 ट्रिलियन राजस्व जुटाउने अनुमान गरिएको छ तर लामो अवधिमा GDP ६% ले घट्ने र वेतन ५% ले घट्ने जोखिम पनि देखाएको छ। आज ट्यारिफ केवल राजस्व सङ्कलनको माध्यम होइन, बरु आर्थिक कूटनीतिक युद्धको हतियार बनिसकेको छ।
ट्यारिफ भनेको के हो र यसले कसरी काम गर्छ?
ट्यारिफ भन्नाले विदेशबाट आयात गरिएका वस्तुमा लगाइने कर हो। जब कुनै कम्पनीले विदेशबाट सामान ल्याउँछ, उसले आफ्नै देशको सरकारलाई आयात शुल्क तिर्नुपर्छ जसलाई ट्यारिफ भनिन्छ । यसले वस्तुको लागत बढ्न गई उपभोक्तालाई सामान महंगो पर्न जान्छ ।
ट्यारिफका प्रकारहरू:
Ad valorem ट्यारिफ: वस्तुको मूल्यको प्रतिशतमा कर (उदाहरण: १०% ट्यारिफले $१० को सामानमा $१ थपिन्छ)
Specific ट्यारिफ: सामानको संख्यामा आधारित निश्चित कर
Tariff-rate quota: निश्चित परिमाणसम्म कम ट्यारिफ, त्यसपछि बढी
ट्यारिफहरूले सरकारको राजस्व जुटाउने, घरेलु उद्योगलाई विदेशी उत्पादनसँगको प्रतिस्पर्धाबाट जोगाउने र विदेशी मुलुकका अनुचित व्यापार अभ्यासविरुद्ध काम गर्छन्।
तर आजको अन्तरजालयुक्त आपूर्ति श्रृंखलामा, जहाँ एउटै वस्तु विभिन्न देश हुँदै बनिन्छ, ट्यारिफले उत्पादन लागतमा व्यापक असर पार्छ। यसले अन्ततः उपभोक्ता मूल्यमा वृद्धि, निर्माण रणनीतिमा परिवर्तन, र वैश्विक व्यापार प्रवाहमा अवरोध ल्याउँछ।
ट्यारिफको इतिहास: व्यापार नियन्त्रणको प्राचीन उपाय
ट्यारिफको इतिहास करिब 3000 BCE देखि सुरु हुन्छ, जब मेसोपोटामियाका शासकहरूले आफ्नो सहरभित्र प्रवेश गर्ने सामानमा कर लगाएका थिए। यस्ता करहरूले अन्न, कपडा, र बहुमूल्य धातुहरूको व्यापार नियन्त्रण गर्ने र राज्यकोषमा योगदान दिने काम गर्थे।
प्राचीन इजिप्टमा पनि नायल नदीको व्यापार मार्गमा टोल संकलन गरिन्थ्यो जसले प्रशासन र पूर्वाधार व्यवस्थापनमा सहयोग पुर्याउँथ्यो।
रोम साम्राज्यले त झनै सुव्यवस्थित “portoria” नामक प्रणाली विकास गर्यो जसले सिमानामा शुल्क उठाउँथ्यो।
मध्य युगमा, युरोपेली राजाहरूले ट्यारिफलाई घरेलु कारीगरहरूको संरक्षण र युद्ध खर्च जुटाउनका लागि प्रयोग गरे।
१८ औं र १९ औं शताब्दीमा, औद्योगिक क्रान्तिका समयमा, ट्यारिफहरू राष्ट्रिय आर्थिक रणनितिको केन्द्रबिन्दु बन्न गए जसका उद्देश्य थिए, निर्यात बढाउने र आयात घटाउने ।
अमेरिकामा ट्यारिफको भूमिकाः इतिहासदेखि वर्तमानसम्म
संयुक्त राज्य अमेरिकाले आफ्ना सुरुवाती दिनहरूमा ट्यारिफबाट राजस्व संकलन गर्दै घरेलु उद्योगको संरक्षण गर्यो।
तर १९३० को Smoot-Hawley Tariff Act ले इतिहासमै खराब उदाहरण दियो। अर्थशास्त्रीहरूको चेतावनी बेवास्ता गर्दै, यो ऐनले २०,००० वस्तुमा आयात कर बढायो। यसले अन्य देशहरूलाई बदला स्वरूप ट्यारिफ लगाउन प्रेरित गर्यो, जसले वैश्विक व्यापारमा गिरावट ल्यायो र महामन्दीलाई अझै गम्भीर बनायो।
त्यसपछि अमेरिका व्यापार स्वतन्त्रताको पक्षमा मोडियो। १९३४ को Reciprocal Trade Agreements Act मार्फत बहुपक्षीय सहकार्यका ढोका खुला गरियो।
ट्यारिफ सधैँ एकपक्षीय हुँदैन। कुनै देशले एक्लै ट्यारिफ लगाउँदा, अरू देशहरूले पनि जवाफी कारबाही गर्छन्—जसले सबै देशलाई नोक्सान पुर्याउने चक्र सुरु गर्छ।
ट्रम्प युग: ट्यारिफ फेरि मुख्य हतियार
डोनाल्ड ट्रम्पको नेतृत्वमा अमेरिका protectionism (संरक्षणवाद) तर्फ फर्कियो। ट्रम्पले ट्यारिफलाई व्यापार असन्तुलन सुधार, घरेलु उत्पादन बढावा, र विदेशी मुलुकलाई दबाब दिने उपकरणको रूपमा प्रयोग गरे।
२०२५ मा, ट्रम्पले:
चीनमाथि १०% ट्यारिफ लगाई २०% बनाए र १४५% सम्म पुर्याए,
$800 भन्दा कम मूल्यका वस्तुहरूको ‘आयात कर छुट’ हटाएर ९०% ट्यारिफ लगाए,
क्यानडा र मेक्सिकोमाथि ट्यारिफ लगाए,
युरोपेली गाडी र पार्ट्समा शुल्क घोषणा गरे।
ट्रम्प प्रशासनले ट्यारिफलाई केवल आर्थिक होइन, राजनीतिक र कूटनीतिक दबाबको साधन बनायो—फेन्टानायल र आप्रवासन मुद्दामा समेत।
यो रणनीतिले व्यापारलाई “zero-sum game” अर्थात् तपाईं जित्नुभएन भने म हारेँ भन्ने दृष्टिकोणबाट हेर्यो, जुन अघिल्ला प्रशासनहरूको सोचभन्दा पूर्णतः फरक थियो।
आधुनिक ट्यारिफको आर्थिक असर
ट्रम्पको ट्यारिफ नीतिले गम्भीर आर्थिक असरहरू ल्याएको छ:
GDP ६% ले घट्ने,
वेतन ५% ले घट्ने,
मध्यम आय भएका परिवारको आजीवन $22,000 को क्षति हुने अनुमान।
यद्यपि ट्यारिफबाट १० वर्षमा $5.2 ट्रिलियन राजस्व उठ्ने अनुमान गरिएको छ, यी ट्यारिफहरू आर्थिक रुपमा अत्यधिक विकृतिपूर्ण छन्—कर्पोरेट कर २१% बाट ३६% पुर्याउँदा हुने असरभन्दा दोब्बर बढी नोक्सान।
अध्ययनहरूले के देखाउँछन् भने ट्यारिफको भार अन्ततः विदेशी कम्पनीले होइन, उपभोक्ताले तिर्छन्। मूल्यवृद्धिले विशेषगरी कम आय भएका परिवारमा बढी असर गर्छ, किनकि उनीहरूले आफ्नो आम्दानीको ठूलो भाग उपभोग्य सामानमा खर्च गर्छन्।
अर्कोतर्फ, आयातमा निर्भर उद्योगहरूमा रोजगारी घट्छ, र जवाफी ट्यारिफले निर्यात उद्योगलाई नोक्सान पुर्याउँछ।
ट्यारिफ—युगौँ देखिको एक दोधार
मेसोपोटामियादेखि ट्रम्प प्रशासनसम्म, ट्यारिफले राष्ट्रहरूलाई राजस्व, संरक्षण, र सन्देश दिने उपकरणको रूपमा सेवा पुर्याउँदै आएको छ।
ट्रम्प प्रशासनको नीतिले पुरानो शैलीको संरक्षणवाद पुनः ल्यायो, जसले राजस्व त जुटायो तर दीर्घकालीन रूपमा आर्थिक वृद्धिमा गिरावट, वेतन कटौती, र उपभोक्ता मूल्यमा वृद्धि गराउँदैछ ।
आजको आपसी निर्भरशील अर्थतन्त्रमा, खुला व्यापार बनाम संरक्षण को बहस अझै जीवित छ। इतिहासले देखाउँछ—Smoot-Hawley जस्ता ट्यारिफ नीतिले परिणाम उल्टो दिन सक्छ।
नोकरी संरक्षण, राष्ट्रिय सुरक्षा, र निष्पक्ष व्यापार जस्ता चिन्ताहरू राज्य र सरकारका दृष्टिकोणले उपयुक्त छन् र ट्यारिफको प्रयोगलाई आफैँमा सही वा खराब भन्न सकिँदैन—उनीहरू कुन उद्देश्यले र कुन समयमा प्रयोग गरिन्छ भन्ने कुराले यसको मूल्य निर्धारण गर्छ।
यसकारण, हामी सबैले ट्यारिफका इतिहास, प्रभाव, र मेकानिज्म बुझ्न आवश्यक छ—किनभने यसको असर केवल व्यापारिक वृत्तमा सीमित छैन, हाम्रा मूल्य, रोजगारी, र जीवनस्तरमा यसले प्रत्यक्ष असर गर्छ।
ट्रम्प प्रशासन चीनप्रति रिसाउनुका मुख्य कारणहरू संक्षेपमा यस प्रकार छन्:
चीनसँग ठूलो व्यापार घाटा थियो, जसलाई ट्रम्प प्रशासनले असमान र अन्यायपूर्ण व्यापार सम्बन्ध मानेको थियो। अमेरिकाले चीनमाथि अमेरिकी प्रविधि चोरी गर्ने, जबरजस्ती प्रविधि हस्तान्तरण गराउने, र साइबर ह्याकिङ जस्ता गतिविधिमा संलग्न भएको आरोप लगायो। चीनका राज्य-नियन्त्रित कम्पनीहरूले सरकारी अनुदान पाउँदा उनीहरूले सस्तोमा सामान बेचेर अमेरिकी उद्योगलाई कमजोर बनाएको विश्वास गरिएको थियो। अर्कोतर्फ, चिनियाँ कम्पनीहरू अमेरिका सजिलै पस्न पाउँथे, तर अमेरिकी कम्पनीहरू चीनमा समान अवसर नपाउँदा बजार पहुँच असन्तुलित थियो। यसबाहेक, चीनले विगतमा आफ्नो मुद्रा कृत्रिम रूपमा सस्तो बनाएको भन्ने आरोपसमेत लगाइएको थियो, जसले चीनको निर्यातलाई फाइदा पुग्थ्यो।
यी सबै कारणहरूका आधारमा ट्रम्प प्रशासनले चीनमाथि उच्च ट्यारिफ लगाउने निर्णय गर्यो। यसको उद्देश्य अमेरिकामा उत्पादन र रोजगारी जोगाउनु, चीनलाई निष्पक्ष व्यापार सम्झौता गर्न बाध्य पार्नु, र घरेलु उद्योगलाई संरक्षण गर्नु थियो। यसलाई ट्रम्पले रणनीतिक सन्तुलन ल्याउने उपायका रूपमा चित्रित गरेका थिए।
तपाईंको आवाजलाई विश्वसम्म पुर्याउने एउटा प्लेटफर्म
NepalTalks अमेरिकाबाट संचालित डिजिटल प्ल्याटफर्म हो । जसले अमेरिकामा रहेका नेपाली समुदायका कथा, अनुभव, र सफलतालाई विश्वमाझ पुर्याउँछ। हाम्रो उद्देश्य हो:
- सांस्कृतिक प्रवर्द्धन: नेपाली भाषा, कला, र संस्कृति जोगाउने।
- व्यवसाय प्रवर्द्धन: नेपाली व्यवसायलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा परिचित गराउने।
- समुदाय निर्माण: नेपाली डायस्पोराका आवाज र अनुभवहरूलाई जोड्ने।
हामी अन्तर्वार्ता, पोडकास्ट, भिडियो स्टोरीज, र लेखहरू मार्फत तपाईंको व्यवसायलाई प्रवर्द्धन गर्न प्रतिबद्ध छौं। मन परेमा लाइक, सेयर, र सब्सक्राइब गर्न नबिर्सनुहोस्।
